Hotel „Pod Brunatnym Jeleniem”

Wychodząc z budynku ratusza, po prawej stronie widzimy Hotel „Pod Brunatnym Jeleniem” Rynek 20

Budynek hotelu „Pod Brunatnym Jeleniem” stanął w miejscu dwóch przyrynkowych posesji, które powstały na przełomie XV i XVI wieku, w czasach gdy powstał obecny Rynek. W narożnym z Rynkiem i obecną ul. Regera budynku mieściła się faktoria miedzi, później zaś urząd podatku solnego i tytoniowego. W połowie XVIII wieku stał się własnością cieszyńskich rodzin szlacheckich – hrabiów Larischów, baronów Karwińskich i Cselestów. W okresie tym funkcjonował już w budynku hotel zwany „Jeleń” lub „Pod Brunatnym Jeleniem” Prowadzony był przez różnych przedsiębiorców zwanych „gospodzkimi”. Od swych początków „Jeleń” gościł wiele znakomitości i głów koronowanych, m. in. księcia Repnina, cara Pawła I, księcia Condé i Marię Teresę, córkę króla Ludwika XVI, wraz z francuskimi emigrantami po Rewolucji, cara Aleksandra I, wielkiego księcia Konstantego, generała Kutuzowa, cesarza Ferdynanda, czy też księcia cieszyńskiego Karola Ludwika Habsburga. Przypominały o tym dwie duże tablice z ich nazwiskami w hotelowym hallu. Najznamienitszym jednak, i jednym z pierwszych tej rangi gościem, był sam cesarz Józef II, który zatrzymał się w hotelu dwukrotnie, w 1770 i 1779 roku. W pierwszej połowie XIX wieku budynek przeszedł w ręce mieszczańskie, początkowo rodziny Kamprathów, a od 1876 roku rodziny Seemannów. Działalność hotelarską prowadzili natomiast różni dzierżawcy. W końcu lat 80. XIX wieku budynek został przebudowany wg projektu architekta Alberta Dostala, tak aby spełniał wymagania coraz liczniejszych klientów. Dobudowano wówczas drugie piętro oraz uruchomiono konny omnibus dowożący gości z dworca kolejowego z Pruchnej, a później z Saskiej Kępy. Inwestycje te nie wystarczyły jednak wobec rozwoju ruchu kolejowego i turystycznego w końcu XIX wieku, „Jeleń” nie wytrzymywał także konkurencji z hotelem „Austria” przy ul. Stefanii (dzisiaj Głębokiej). W 1910 roku cieszyński budowniczy Ludwik Kametz rzucił pomysł budowy nowoczesnego hotelu „Pod Jeleniem” w miejscu starego i sąsiedniej kamienicy. Zawiązał spółkę „Hotel Brauner Hirsch GmbH in Teschen” (Hotel pod Brunatnym Jeleniem, sp. z o. o. w Cieszynie) złożoną z grupy zamożnych mieszczan, która wykupiła hotel od Edwarda Seemanna i sąsiadującą z nim kamienicę od rodziny Scholtisów. Plany nowego, dużego obiektu opracował w 1911 roku wiedeński architekt Kilian Köhler. Powstał w ten sposób najokazalszy obiekt w przyrynkowej zabudowie, przewyższający inne swą masą i wysokością. Czteropiętrowy budynek otrzymał secesyjną dekorację o rokokowej stylistyce, nawiązującą do modnych wiedeńskich wzorów. Wysoki parter o półokrągłych oknach, gdzie mieściła się ogólnodostępna kawiarnia i restauracja, zaznaczony został pasami rustyki. Symetrycznie rozmieszczone wejścia między półkolumnami prowadziły do hotelu oraz do kawiarni. Na pierwszym piętrze mieścił się reprezentacyjny apartament z wyjściem na balkon o kutych kratach. Okna ozdobione zostały sztukateriami i wygiętymi gzymsami. Podobnym gzymsem zwieńczono przyczółek podkreślający symetrię fasady, ozdobiony płaskorzeźbą leżącego jelenia wykonaną z brunatnej kamionki w neorokokowym kartuszu. Obiekt nakryty został wysokim mansardowym dachem zwieńczonym kutą kratą z nazwą hotelu. Uroczyste otwarcie hotelu nastąpiło 29 i 30 czerwca 1912 r. Na trzech piętrach mieścił on 67 pokoi hotelowych z tzw. angielskimi łazienkami, centralnym ogrzewaniem, lodówkami, windą, elektrycznym oświetleniem oraz wentylacją. Hotel urządzony został według najnowocześniejszych wiedeńskich wzorów i stołecznego szyku. Na parterze znajdowały się luksusowo wyposażone w secesyjnym stylu: kawiarnia, salon dla dam, restauracja, sala koncertowa i balowa, zimowa kręgielnia oraz specjalne pokoje klubowe, przeznaczone dla spotkań cieszyńskich stowarzyszeń. Specjalnością restauracji była tradycyjna wiedeńska kuchnia, kawiarnia serwowała typowe austriackie ciasta i desery z nieodłączną kawą parzoną na wiele sposobów.

W sali koncertowej niemal codziennie odbywały się występy artystów z Wiednia i innych kulturalnych ośrodków monarchii. Dla wygody klientów w hotelu mieścił się renomowany zakład cesarsko – królewskiego nadwornego fryzjera Franciszka Hermanna oraz salon kosmetyczny. Chociaż hotel szybko zapełnił się podróżnymi, zarządzająca nim spółka popadła w finansowe kłopoty, które powiększył wybuch I wojny światowej. Pomimo to w hotelu koncentrowało się nie tylko życie społeczno – kulturalne, ale także polityczne, wykraczające ponad region. W okresie wojny, w latach 1914 – 1916, hotel zamieszkiwali wysocy oficerowie Głównego Sztabu Armii. W jego pomieszczeniach arcyksiążę Fryderyk, jako głównodowodzący armii austriackiej, podejmował najważniejszych polityków i wojskowych tzw. państw centralnych, m. in. Cesarza Wilhelma II i króla Bułgarii Ferdynanda. Po zakończeniu wojny, od połowy lutego 1919 roku, hotel był siedzibą Międzysojuszniczej Komisji Alianckiej rozeznającej spór graniczny pomiędzy Polską a Czechosłowacją, a od końca stycznia 1920 r. Międzysojuszniczej Komisji Plebiscytowej. Jej działalność zakończyła się podpisaniem 20 sierpnia 1920 roku protokołu o uznaniu granicy państwowej na Olzie pomiędzy przedstawiciela mi rządu polskiego i czechosłowackiego. Były to ostatnie lata prosperity „Jelenia”. Podział Cieszyna w jeszcze większym stopniu pogłębił jego trudną sytuację. Ruchliwe dotąd miasto, odwiedzane przez interesantów z całej naddunajskiej monarchii utraciło swe naturalne zaplecze. Nie pomogły nawet odwiedziny prezydenta RP Ignacego Mościckiego w 1927 i 1929 roku. Hotel nieprzerwanie funkcjonował, jako prywatny w okresie międzywojennym i jako uspołeczniona instytucja po II wojnie światowej. Odzyskany w 1990 roku przez dawnych właścicieli został sprzedany i przestał funkcjonować ze względu na prace remontowe i konserwatorskie.