Zabytki

Wzgórze Zamkowe

Wzgórze Zamkowe

Wzgórze Zamkowe

Wzgórze Zamkowe

Wzgórze Zamkowe

Rotunda św. Mikołaja

Wieża Piastowska

Wieża Ostatecznej Obrony

Punkt widokowy

Wzgórze Zamkowe

Wzgórze Zamkowe

I. Kwaśny
       Najstarsze ślady osadnictwa na Wzgórzu Zamkowym w Cieszynie pochodzą z czasów rzymskich, z V wieku p.n.e. Prawdopodobnie już w VIII wieku w miejscu tym znajdowała się dość rozległa osada z budynkami mieszkalno-warsztatowymi, otoczona wysokim szerokim wałem obronnym (około 10 metrów) o konstrukcji ziemno-drewnianej. W początku XI wieku w osadzie tej wybudowano rotundę, kaplicę z emporą dla władcy lub przywódcy osady, która pełniła funkcję sakralną a także obronną jak również była centrum administracyjnym. Przed 1155 rokiem Cieszyn został siedzibą kasztelani. W tym okresie lub niewiele późniejszym zaczął się kształtować na wzgórzu nowy system obronny – murowany. Zbudowano wówczas trzy, lub jak podają inni kronikarze cztery wieże obronne połączone między sobą murem obronnym. Do dziś zachowała się w całości wieża o rzucie kwadratu, tzw. Wieża Piastowska, nadbudowana w XV wieku bogatym krenelażem i przykryta dachem namiotowym, niestety nie zachowanym do dzisiaj. W trakcie badań archeologicznych odsłonięte zostały jeszcze dwie wieże, jedna koło wjazdu na dziedziniec – zachowana w zarysie fundamentów, oraz zachodnia – efekt ostatnich prac archeologicznych, zachowana do wysokości około 12 metrów od podłoża i przysłonięta w części nasypem ziemnym. W tak ufortyfikowanej osadzie musiał istnieć reprezentacyjny obiekt pałacowy, którego lokalizacji możemy się domyślać, lecz jej nie znamy.

       Utworzenie z Cieszyna, w końcu XIII wieku samodzielnej siedziby książęcej wiązało się zapewne z kolejnym ruchem budowlanym mającym na celu uświetnienie siedziby władców poprzez powiększenie zabudowań mieszkalnych czy ich ozdobienie w nowym gotyckim stylu. Fakt ten potwierdzają znalezione w różnych miejscach zamku kafle kolorowo glazurowane z wizerunkiem piastowskiego orła, herbem miasta i napisem „Premislaus Gux Tessinensis". Zamek z okresu największego rozkwitu jest nam znany z dwu kolorowych rysunków powstałych w czasie działań wojny trzydziestoletniej – w 1648 (rysunek znajduje się w Kriegsarchiv w Wiedniu). Analizując te dokumenty można stwierdzić, że zamek jest wynikiem rozbudowy średniowieczno-renesansowej i jako zamek górny i dolny został połączony się z fortyfikacjami miasta tworząc wspólny kompleks obronny.

       Zespół tych zabudowań został znacznie zniszczony w trakcie działań związanych z wojną trzydziestoletnią, bezdzietną śmiercią ostatniej Piastówny Elżbiety Lukrecji i włączeniem księstwa Cieszyńskiego do cesarstwa austriackiego.

       Przez kolejne wieki zamek będący siedzibą niższej rangi prowincjonalnych zarządców władzy wiedeńskiej sukcesywnie popadał w ruinę. Pod koniec XVIII wieku, najmłodsza córki cesarzowej Marii Teresy, Maria Krystyna otrzymała Cieszyn wraz z przynależnymi ziemiami w wianie małżeńskim. Wraz ze swoim mężem, Albrechtem Sasko-Cieszyńskim postanawia przeprowadzić się do Cieszyna i wyremontować zamek. Jednakże przedwczesna śmierć Marii Krystyny niweczy te plany.

       Dopiero w 1836 przystąpiono ponownie do realizacji koncepcji uporządkowania zniszczonych zabudowań poprzez rozbiórkę znacznej ich części, zasypanie gruzem istniejących wyrw i nierówności a pozostawienie jedynie budynków które były dobrze zachowane i mogły być wykorzystane w koncepcji parku romantycznego. Część mieszkalną przeniesiono z zamku górnego, który od tej pory służy jedynie jako park powstały na piwnicach i gruzowisku dużego zespołu mieszkalno-obronnego, do zamku dolnego-dotychczas części gospodarczej i obronnej. Zachowany budynek bramny oraz nowożytny system obronny zostaje obudowany i scalony w jedną bryłę – tzw. Pałacu Myśliwskiego, projektu architekta wiedeńskiego dworu Habsburgów – Józefa Kornhausela. Architekt ten przeprojektował również w nowym stylu romańską rotundę.

       Dla wprowadzenia symetrii nowego pałacu myśliwskiego w północnej części podjazdu wybudowano oranżerię. W takim kształcie zespól zabudowań zamku zachował się do dziś – z wyjątkiem wyburzonej w latach 50. XX wieku, klasycystycznej oranżerii.